|
ديجياتو: فضاپيماي «OSIRIS-REx» به تازگي توانسته روي سيارك «بنو» فرود بيايد و براي چندين ثانيه سطح اين سيارك را لمس كند، اما چرا ناسا دست به چنين عملياتي زده و اين ماموريت چه اهميتي دارد
صنايع فضايي در سال‌هاي اخير پيشرفت شگرفي را تجربه كرده و جديدترين موفقيت در اين بخش مربوط به فرود موفق فضاپيماي ناسا روي يك سيارك در فاصله ۳۲۲ ميليون كيلومتري زمين مي‌شود. ناسا به همراه مهندسان كمپاني شريك خود به نام «لاكهيد مارتين» به چنين موفقيتي دست پيدا كرده و اين فضاپيما توانسته تنها براي ۱۰ ثانيه سطح اين سيارك را لمس كند
انتظار مي‌رود بازوي رباتيك اين فضاپيما در همين زمان از سطح بنو نمونه‌برداري كرده باشد، با اين ناسا هنوز نتوانسته چنين موضوعي را تاييد كند و انتظار مي‌رود تا چند روز ديگر موفقيت OSIRIS-REx در جمع‌آوري نمونه از سطح اين سيارك مشخص شود. اگر چنين عملياتي موفق بوده باشد، در سال ۲۰۲۳ دانشمندان روي زمين به نمونه‌اي به بنو دست پيدا خواهند كرد.
ماموريت فضاپيماي OSIRIS-REx
نام اين فضاپيما كوتاه شده عبارت‌هاي مبدا، تفسير طيفي، شناسايي منابع و كاوشگر امن سنگ‌پوشه است و ماموريت آن از سال ۲۰۰۴ در جريان است. تقريبا ۱۸ دقيقه پس از فرود اين فضاپيما روي سيارك بنو، سيگنال مربوط به آن به زمين رسيد و اعضاي كنترل ماموريت چنين موفقيتي را جشن گرفتند.
محقق اصلي اين ماموريت، «دانته لائورتا» در پخش زنده ناسا براي اين ماموريت اعلام كرد:
«نمي‌توانم چنين موفقيتي را باور كنم. فضاپيما توانست تمام كار‌هايي كه قرار بود را انجام دهد.»
هدف اصلي اين فضاپيما، جمع‌آوري نمونه‌اي به وزن ۶۰ گرم است كه براي درك بهتر مي‌توان آن را با يك بسته چيپس كوچك مقايسه كرد. تا چند روز ديگر از جمع‌آوري اين نمونه توسط OSIRIS-REx مطلع خواهيم شد
اين فضاپيما از دسامبر ۲۰۱۸ در حال چرخش در اطراف بنو بوده و قصد دارد مارس ۲۰۲۱ اين سيارك را همراه با نمونه ترك كند. در نهايت اگر همه چيز طبق برنامه پيش برود، اين فضاپيما در تاريخ ۲ مهر ۱۴۰۲ به زمين مي‌رسد.
تحقيقات پيرامون اين ماموريت مي‌تواند براي يك قرن آينده از اهميت بالايي برخوردار باشد، چرا كه بنو مسيري را طي مي‌كند كه خطر برخورد آن با زمين وجود دارد. لائورتا ماه گذشته ميلادي گفته بود:
«بنو يكي از خطرناكترين سيارك‌ها محسوب مي‌شود كه شانس برخورد آن با زمين در قرن بيست و دوم وجود دارد. بخشي از تحقيقات ما مربوط به درك مسير مداري، اصلاح احتمال ضربه و مستندسازي خصوصيات فيزيكي و شيميايي آن است تا نسل‌هاي آينده بتوانند در صورت لزوم يك ماموريت براي كاهش اثر آن توسعه دهند.»
اهميت جمع‌آوري نمونه از سيارك
در حالي كه احتمال برخورد اين سيارك به زمين اهميت بالايي دارد، اين موضوع تنها دليل ناسا براي انجام چنين ماموريتي نيست. با افزايش ماموريت‌هاي فضايي و همچنين طي كردن مسافت‌هاي طولاني، شايد بتوان در سيارك‌ها براي جمع‌آوري منابع مانند آب كه مي‌تواند به اكسيژن و هيدروژن براي سوخت جت تبديل شود، فرود آمد. اطلاعاتي كه ناسا از بنو جمع‌آوري مي‌كند، شايد بتواند به تلاش‌هاي آينده براي استخراج سيارك‌ها كمك كند.
در كنار اين موارد، بايد به قدمت فوق‌العاده بالاي سيارك‌ها نيز اشاره كرد. آن‌ها از زمان پيدايش منظومه شمسي يعني نزديك به ۴.۵ ميليارد سال پيش وجود دارند. مواد باقي‌مانده كه باعث شكل‌گيري سياره‌ها مانند عطارد، زهره، مريخ و زمين شده‌اند، پس از گذر زمان به سيارك‌ها تبديل شده‌اند كه در طي اين سال‌ها شكل اصلي خود را تقريبا حفظ كرده‌اند.
برخي دانشمندان به اين موضوع اشاره مي‌كنند كه سيارك‌ها مواد اصلي براي حيات را در اختيار زمين قرار داده‌اند. اين احتمال وجود دارد كه محققان روي بنو اين نشانه‌ها را پيدا كنند تا نحوه پيدايش زندگي روي سياره ما مشخص شود
در صورتي كه اين ماموريت با موفقيت انجام شود، يكي از اولين‌ها خواهد بود. فضاپيماي «هايابوسا ۲» ژاپن در ماه دسامبر نمونه‌هاي سياركي را به زمين برمي‌گرداند، با اين حال وزن آن بسيار كمتر از ماموريت ناسا است. لائورتا اعلام كرده:
«تمام اين كار‌ها براي شناخت ريشه‌هاي ما و همچنين پاسخ به تعدادي از اساسي‌ترين سوالات صورت مي‌گيرد: ما از كجا آمده‌ايم و آيا در هستي تنها هستيم؟»
نحوه فرود فضاپيماي OSIRIS-REx
اطلاعات اوليه ارسال شده توسط فضاپيماي OSIRIS-REx يك مشكل را مشخص كرد: سطح بنو مقاوم‌تر از چيزي است كه ناسا تصور مي‌كرد. فرود يك فضاپيما روي تخت سنگ‌ها خطرات مخصوص به خود را دارد و مي‌تواند منجر به واژگوني آن نيز شود.
براي كاهش اين خطرات، تيم اين ماموريت تصميم گرفت نقطه فرود بسيار كوچكتري را در مقايسه با برنامه‌هاي اوليه انتخاب كند. راه گريز اين فضاپيما تنها برابر ۸ متر بود در حالي كه در ابتدا اين راه گريز ۵۰ متر درنظر گرفته شده بود. اين موضوع باعث شد كه اين فضاپيما كه اندازه‌اي برابر ۱۵ ون دارد، در فضايي مشابه با ۶ جاي پارك فرود بيايد.
منطقه فرود به نام «Nightingale» نسبت به بخش‌هاي ديگر تقريبا نرم‌تر بود و توسط سنگ‌پوشه پوشيده شده است. اين ماده‌اي محسوب مي‌شود كه OSIRIS-REx مي‌خواهد از آن نمونه‌برداري كند. اين فضاپيما به آرامي تا ارتفاع ۱ كيلومتري پايين آمد و روي يك تخته سنگ دو قسمتي كه كنترل‌كننده‌هاي ماموريت آن را «كوه رستاخيز» مي‌نامند، مانور داد. OSIRIS-REx دوبار اين فرود را تمرين كرده بود و تقريبا تمام اقدامات غير از دو دقيقه پاياني قابل پيش‌بيني بود.
ادامه فرود اين فضاپيما به اين صورت بود: پيشرانه شروع به كار كرد، آن را در ارتفاع يك كيلومتري سطح بنو قرار داد و سپس اين كاوشگر بازوي جمع‌آوري نمونه خود را مستقر كرد و دوربين ناوبري خود را به سمت سطح سيارك نشانه گرفت. پس از ۳.۵ ساعت و تقريبا در ارتفاع ۱۲۵ متري سطح بنو، پيشرانه OSIRIS-REx دوباره شروع به فعاليت كرد تا آن را به محل فرود نزديك كند.
پس از گذشت نزديك به ۱۰ دقيقه و كاهش تقريبا ۸۰ متري ارتفاع، پيشرانه‌ها دوباره شروع به فعاليت كردند تا فضاپيما در نقطه دقيق فرود قرار بگيرد. در صورتي كه اين دستگاه در نقطه فرود خود سنگ‌هاي خطرناك را شناسايي مي‌كرد، نزديك به ۵ متر از سطح دور مي‌شد، با اين حال به نظر مي‌رسد كل ماموريت طبق پيش‌بيني صورت گرفته است.
ظاهرا زماني كه اين فضاپيما بازوي خود را باز كرده، توانسته سطح بنو را لمس كند. در صورتي كه هيچ مشكلي ايجاد نشده باشد، OSIRIS-REx مقداري گاز نيتروژن از محفظه خود براي جابه‌جايي سنگ‌پوشه زير خود منتشر كرده است. در اين آشفتگي، احتمالا مقداري از مواد در انتهاي بازوي آن جمع‌آوري شده‌اند. مدت زمان كوتاهي پس از لمس سطح، پيشرانه اين فضاپيما دوباره شروع به فعاليت كرده و از سطح بنو دور شده است.
قدم‌هاي بعدي
پس از بازگشت اين فضاپيما به مدار بنو، چندين روز طول مي‌كشد تا كنترل‌كننده‌هاي ماموريت نمونه جمع‌آوري شده را تجزيه و تحليل كنند. در صورتي كه نمونه برداشت شده از سنگ و گرد و غبار بنو كافي باشد، به اين فضاپيما دستور داده مي‌شود كه نمونه را براي برگشت به زمين در يك محفظه ذخيره و نگهداري كند
اگر وزن نمونه برداشت شده كمتر از ۶۰ گرم باشد، تمام اين فرايند يكبار ديگر در ماه ژانويه تكرار مي‌شود، البته اين بار در يك محل ديگر فرود خواهد آمد كه يك سايت پشتيبان محسوب مي‌شود.
مدير اين پروژه، «مايك مورو» ماه گذشته ميلادي گفته بود:
«محتمل‌ترين نتيجه اين است كه ما در ۲۹ مهر ما سطح سيارك را لمس مي‌كنيم و با نمونه بزرگي از آن جدا مي‌شويم كه بيش از حداقل نياز ما خواهد بود. با اين حال بنو مشكلاتي براي ما ايجاد كرده است.»
فضاپيماي OSIRIS-REx براي برهم زدن گرد و غبار با خود سه بطري حاوي نيتروژن حمل كرده، بنابراين تا سه بار مي‌تواند تلاش كند و نمونه مناسب از روي اين سيارك جمع‌آوري كند.
نحوه ارسال نمونه‌ها به زمين
زماني كه اين فضاپيما سال ۲۰۲۳ به زمين برسد، كپسول حاوي نمونه را به درون جو زمين پرتاب مي‌كند و سپس اين كپسول به همراه چتر نجات در صحراي «يوتا» فرود مي‌آيد كه ناسا آن را برمي‌دارد. لائورتا در اين زمينه اعلام كرده:
«اين احتمال وجود دارد كه سپتامبر تبديل به كريسمس شود و اين نمونه‌ها از سيارك بنو بهترين هديه‌اي باشند كه مي‌گيريم. براي چنين هديه‌اي تقريبا ۲۰ سال روياپردازي كرده‌ام.»
اين نمونه ۶۰ گرمي در اختيار دانشمندان قرار مي‌گيرد تا روي آن آزمايش‌هاي مختلفي انجام دهند، البته ناسا بخشي از سنگ پوشه را براي پژوهش‌هاي آينده نگه مي‌دارد. اين احتمال وجود دارد كه دانشمندان در آينده به سوالاتي برسند كه ما هم اكنون حتي به آن‌ها فكر هم نمي‌كنيم و علاوه بر اين، شايد نسل آينده به تكنيك‌هاي جديد براي بررسي اين نمونه‌ها دست پيدا كند.
|
خبرنامه پیامکی 
