غار شاپور بر روي ديواره كوهي كه دشت تنگ چوگان را به شكل نيم دايره در بر گرفته، زايش يافته است. ديوارههاي ورودي تنگه پوشيده از نقش برجستههايي تراشيده شده بر روي سنگ هستند كه هر يك بخشي از تاريخ دوره ساسانيان را به نمايش گذاشتهاند. در سمت راست ورودي تنگه آثار قلعهاي، كه گويا محل نگهباني از شهر بيشابور بوده است، به چشم ميخورد. كف دره بستر رود شاپور است كه آب آن از طريق كانالهايي متعدد به داخل شهر منتقل ميشده است.
موقعيتغار شاپور به فاصله 12 كيلومتر از شهر كازرون به سوي شيراز در استان فارس، شهر باستاني بيشاپور قرار دارد. در مقابل بيشاپور دره زيبايي است كه به آن تنگ چوگان گفته ميشود. جاده آسفالته به طول 6 كيلومتر دره را به روستاي تنگ چوگان متصل ميكند، از اين روستا با 5/1 ساعت كوهپيمايي ميتوانيم به دهانه غار برسيم.
ساختمانغار شاپور غار، درون كوهي با كانيهاي زايش يافته است. دهانه غار طولي برابر با 30 متر و ارتفاعي برابر با 15 متر دارد. قبل از ورود به درون غار در سمت چپ دخمهاي قرار دارد كه بخشي از آن دست ساخته است. حدود 10 متر بعد از ورودي غار مجسمه 7 متري شاپور اول ساساني جلوه گري ميكند. غار از چند بخش تشكيل شده است: بخش اول نسبتاً هموار است و با طولي حدود 80 متر به لبه پرتگاهي منتهي ميشود. دو طرف ديوارهاي اين بخش را حجاري و صاف، و گويا براي كندن نقشهاي برجسته و يا نوشتن آماده كرده بودند كه نيمه تمام ماندهاند و بر روي تاقچههاي بزرگ آنها چيزي به چشم نمي خورد. در سمت چپ انتهاي اين بخش دو آب انبار به فاصله 5/0 متر از هم در داخل سنگ كندهاند كه هر يك حدود يك متر عمق دارد.
ابعاد يكي 4×3 متر و ديگري 5/1×2 متر است و هر دو پلهاي براي دسترسي به آب دارند. آبي كه از سقف به كف غار ميچكيده در اين حوضها جمع ميشده و نياز ساكنان را تأمين ميكرده است. در سمت چپ آب انبارها يك آبشار سنگ زيبا و در پشت آن زيباترين چكنده و چكيدههاي بزرگ به چشم ميخورند. سپس گودالي بسيار بزرگ به قطر تقريبي 100 متر، كه نسبت به كف تالار اول حدود 30 متر عمق دارد، قرار دارد كه بيننده را به ياد درياچهاي خشك شده مياندازد. براي ورود به انتهاي غار بايد از پرتگاه بگذريم و با صعود از سربالايي گودال وارد دالان نسبتاً وسيع ديگري شويم.
در انتهاي سمت چپ گودال، محلي مسطح قرار گرفته كه بخشي از آن دست ساخته است و گويا محل ذبح قرباني و اجراي مراسم بوده. سقف غار در اين تالار حدود 40 متر و بلندترين فضاي آن است. با گذر از اين تالار وارد دالاني وسيع ميشويم كه تا انتهاي غار ادامه دارد. طول غار از دهانه تا انتها حدود 450 متر است. غار دو شعبه ديگر دارد كه از چندان وسعيت برخوردار نيستند.
ويژگيهاي غار شاپور غار شاپور از غارهاي تاريخي بسيار پراهميت ايران است. به نظر ميرسد غار قبل از دوران ساسانيان از مكانهاي مذهبي و آييني ساكنان آن منطقه بوده و به مانند غار باباجابر و نياسر مراسمي در آن جا انجام ميشده است. از آن جا كه اردشير و شاپور اول روش وحدت مذهبي را ميان مردم اجرا ميكردند، از اين رو اردشير براي محو اعتقادات گذشته مردم منطقه نياسر، آتشكدهاي بزرگ هم جوار غار نياسر ميسازد و شاپور هم دستور ساختن مجسمه اش را درون اين غار ميدهد. پژوهش باستان شناسي بيشتر در هر دو غار، مسئله را روشن خواهد ساخت.