|
مجموعه: متفرقه
دو روز پيش، شهروندان بسياري از استانهاي ايران، زلزله‌اي را احساس كردند كه باعث تشويق و نگراني آنها در دقايق اوليه شد. بعد از آن مردم كنجكاو شدند كه بدانند كانون اصلي زلزله كجا بوده و از چه رو، زلزله در اين محدوده وسيع احساس شده است.
براساس اعلام ژئوفيزيك زمين لرزه ۷٫۳ ريشتر بزرگي و در ساعت ۲۱:۴۸ دقيقه در ۲۱ آبان در عمق ۱۱ كيلومتري از سطح زمين در ازگله را لرزانده است، گفت: شدت اين زلزله به حدي بوده كه لرزه‌هاي آن در ايلام، كردستان، آذربايجان غربي، همدان، آذربايجان شرقي، اردبيل، گيلان، مازندران، قم، اصفهان و تهران نيز احساس شده اما در بسياري از نقاط خسارتي نداشته است.
ايران از نظر بلاياي طبيعي مانند سيل و زلزله جزو ۱۰ كشور اول دنياست. علاوه بر اين، تندبادها، گرماي شديد در مناطق جنوبي كشور، سيل و خشكسالي در مناطق وسيعي از كشور عامل مهم بروز حوادث غيرمترقبه است. هر چند بسياري از حوادث غيرمترقبه مانند زلزله قابل پيشگيري نيستند اما مي‌توان اقداماتي براي كنترل و كاهش آسيب‌هاي ناشي از آنها انجام داد.
مقاوم سازي ساختمان‌ها و بناها، ساخت و آماده سازي سوله هاي بحران و آموزش عمومي به مردم براي پناه گيري مناسب هنگام وقوع زلزله از جمله اين اقدامات است كه انجام آنها بر عهده مسئولان و هماهنگي بين واحدهاي مربوطه مي‌باشد اما اقداماتي هم وجود دارد كه لازم است خودتان انجام دهيد تا آمادگي بيشتري در برابر زلزله داشته باشيد. كارشناسان ايمني معتقدند براي كاهش آسيب در زمان هنگام وقوع زلزله بهتر است اين اقدامات را انجام دهيد.
مطالعهٔ زلزله هاي گذشتهٔ ايران و بروز فاجعه‌هاي انساني و مسائل اجتماعي ناشي از آن گوياي اين حقيقت تلخ اسـت كه تجارب هيچ يك از زلزله‌هاي دلخراش گذشته راه‌گشاي برنامه‌ريزي منسجمي براي كاهش عوارض اجتماعي بعدي نبوده است و هـر بار به هنگام فاجعه‌اي مهيب، جامعه به هياهويي همراه با اقدام هاي شتاب زده و كم حاصل دچار مي‌شود كه گويي نخستين بار است كه دچار فاجعه مي‌شود.
زندگي جمعي بشر همواره با دو گونه مسئلهٔ عام پيش‌بيني‌پذير «طبيعي» و «انساني» مواجه بوده است. در پيدايش مسائل طبيعي، برخلاف مسائل انساني، دسـت بـشر چـندان در كار نيست و اين حوادث هر از گاهي رخ مي‌دهد و فـاجعه‌هايي دلخـراش مي‌آفريند. اين فاجعه‌ها، وضعيتي بحراني ايجاد مي‌كنند و در وضعيت بحراني نيز روش‌هاي معمول، كارآيي ندارند: «فاجعهٔ دلخراش رخ داده؛ زمان عكس العمل كوتاه است، غافل گيري و آماده نبودن جامعه، موجب تصميم گيري هاي نادرست مبتني بر كم اطلاعي مي‌شود.»
در بين مسائل و سوانح طبيعي، غافل گيري زلزله بيشتر است و در نبود قدرت پيشگيري و آمادگي جامعه به فاجعه‌اي انساني مبدل مـي‌شود كـه هم بر آدميان و هم بر زيستگاه او و جامعه‌اش اثرات تخريبي مستقيم، غير مستقيم و ثانويه بر جاي مي‌گذارد. اين شرايط، لزوم فعاليت‌هاي مددكاري فردي، گروهي و جامعه‌اي را در بحران اجتناب‌ناپذير مي‌كند.
در پيشگيري از حوادث، بهترين راه، جلوگيري از وقوع آن است اما دربارهٔ زلزله كه نمي توان از آن جلوگيري كرد:
مناسب ترين شيوه در گام نـخست، پيشگيري از بروز بحران پس از فاجعه است.
گام دوم آمادگي كامل ستادهاي كمك رساني و هماهنگي امكانات و منابع از طريق برنامه ريزي دقيق و تجهيز نيروهاي كارآمد، تمرين نيروها و گوش به زنگ بودن آن ها براي حوادث قابل پيش بيني فاقد پيشگيري اسـت.
گام سوم، رويارويي با فاجعه است كه شرط لازم آن سرعت متناسب با مـوقعيت فـاجعه اسـت. در اين مرحله، پيشگيري از گسترش ضايعات و محدود ساختن وضعيت بحراني داراي اهميت است.
گام چهارم، پيشگيري از بر جاي ماندن وضعيت بحراني و اثرات ناشي از آن است. به عبارتي، در اين مرحله به سرعت بايد خسارت‌ها جبران شوند تا موجب گسترش بحران نگردد.
و سر انجام گام پنجم، يعني عادي سازي وضعيت فرا مي رسد تا زوال زندگي معمول بر منطقه، حاكم شود.
سير تاريخ زلزله در ايران
از نظر جـغرافيايي، ايـران كـه در كمربند زلزلهٔ هيماليا - آلپ قرار گرفته، همواره در انتظار وقوع حادثه است. نخستين زمين لرزه‌اي كه در تـاريخ ايـران ثـبت شده، زمين لرزهٔ چهارصد سال پيش از ميلاد حضرت مسيح است كـه منطقهٔ ري را به ويرانه‌اي مبدل ساخت و تا سال ۱۱۷۹ هجري قمري، هر چهار تا نه سال يك زمين لرزه ويران گر در مكاني از اين سرزمين رخ داده و قربانيان زيادي داشته است؛ از جمله در سال ۲۳۵ هـجري قـمري، زلزلهٔ مهيبي استان پهناور خراسان و توابع نـيشابور را ويـران سـاخت كه دويست هزار نفر جان باختند و تمامي روستاها ويران شد.
دو سال بعد از آن نيز تبريز با خاك يكسان شد و در سال ۳۳۷ هـجري، زلزله عظيم شمال مركزي ايران را لرزانـد بـه گونه‌اي كـه دشت‌ها و كوهستان هاي منطقه نيز خسارت ديدند و مجدداً نـيشابور در سـال ۵۸۸ هجري بر اثر زلزله به كلي ويران شد. در سال ۸۱۹ زلزلهٔ فارس متجاوز از ده هـزار كـشته بر جاي گذاشت و متعاقب آن تبريز بـار ديگر بر خود لرزيـد و زلزله قربانيان زيادي گرفت. در سال ۱۳۴۱ در مـنطقهٔ پهـناور و پر جمعيت جنوبي قزوين بر اثر زلزله، نود و يك روستا به كلي ويران شد و بـه ۳۰۰ روسـتاي ديگر نيز آسيب جدي وارد آمـد.
در سـال ۱۳۴۷ زلزله شديدي ديگر بار به استان خـراسان ضـربه زد و شهر فـردوسي را بـه كـلّي ويران ساخت. دشت بـياض و روستاهاي بسياري دچار آسيب جدي شدند.
در سال ۱۳۵۱ جنوب ايران لرزيد؛ در سال ۱۳۵۶ مركز ايران در اصفهان و سـال بـعد در ۱۳۵۷ طـبس در دام زلزله‌اي مهيب گرفتار آمد كه سي روستا ويران و ۱۸۲۲۰ نـفر جـان بـاختند. يـك سال بعد شمال شرقي كشور آسيب ديد و زلزلهٔ خرداد ماه ۱۳۶۰ ، گلباف را در استان كرمان دچار ويراني كرد.
رودبار و منجيل نيز در خرداد ماه ۱۳۶۹ به شدت لرزيدند و خسارت ديدند و بـه روستاهاي دامنهٔ سبلان نيز آسيب جدي وارد شد. علاوه بر حدود ۳۵٬۰۰۰ نفر كه بر اثر اين رويداد جان خود را از دست دادند، بيش از ۲۰۰ هزار واحد مسكوني تخريب شدند و خسارات عمده‌اي به تأسيسات و اماكن عمومي در استانهاي گيلان و زنجان كه متأثر از اين زمين‌لرزه بودند، وارد آمد و حدود ۵۰۰٬۰۰۰ تن بي‌خانمان شدند.
در ۱۳۷۹ زلزله، زنجان و سپس آوج قزوين را دچار آسيب كرد.
نگاهي گذرا به سير زلزله در ايران و پيدايش آسيب‌هاي ناشي در هر فاجعه در بهره‌گيري از تجارب پيشين، مي‌تواند در كاهش اثرات تـخريب انـساني، مؤثر افتد.
توصيه هاي پيش از زلزله
۱- يك كوله پشتي نجات تهيه كنيد. چند بسته غذاي كنسرو شده، كمي خشكبار، بيسكويت، قند، بطري آب، دستمال كاغذي، چند متر طناب، حوله كوچك، يك راديوي كوچك و يك چراغ قوه داخل آن بگذاريد. براي تمام اين وسايل باتري تهيه كنيد و هر دو ماه باتري‌ها را عوض كنيد.
متأسفانه كمتر خانواده‌اي است كه به فكر مواقع بحراني باشد و از پيش وسايل لازم را براي چنين مواقعي آماده كند. در صورتي كه در خاورميانه‌اي كه ما در آن قرار گرفته‌ايم، هر ان احتمال وقوع بلايايي طبيعي يا بحران‌هاي ساخته انسان وجود دارد.
دو تصوير زير را ببينيد. اين تصوير به شما در طرح ريزي براي ايجاد يك بسته يا كوله پشتي نجات كمك مي‌كند. تصوير زير را به دقت بررسي كنيد. برخي از موارد ذكر شده در اين تصوير مثل يك سوت ساده، بعدها مي‌تواند به نجات جان شما كمك كند.
توجه كنيد كه تهيه اين وسايل، بايد به تدريج و سر فرصت قبل از وقوع زلزله رخ بدهد و نه با شتاب در زمان بروز يك زلزله شديد.
۲- قوطي هاي كنسرو را قبل از سر رسيد مهلت مصرف عوض كنيد. پيچ گوشتي، شمع، چاقو، سوت، آچار فرانسه را هم داخل همين ساك قرار دهيد. لوازم كمك‌هاي اوليه شامل يك قيچي كوچك، باند استريل، چسب، قرص آنتي بيوتيك و استامينوفن، قرص اسهال، الكل و داروي مسكن را فراموش نكنيد و اگر دارويي داريد كه مصرف آن برايتان حياتي است آن را هم در ساك قرار دهيد.
۳– داخل اتاق خواب را از لوستر، تابلو و آكواريوم و ساير وسايل تزييني خطرزا خالي كنيد. اتاق خواب بچه‌ها راهم ازنظر وجود وسايلي كه احتمال سقوط و افتادنشان وجود دارد با دقت بررسي كنيد.
۴– كمد، كتابخانه و قفسه‌ها را براي تعادل و مقاومت بيشتر به ديوار پيچ كنيد.
۵- چهارچوب درها، زير ميز ناهار خوري و كنار ستون‌ها بهترين مكان‌ها هستند. اين مكان‌ها را از قبل شناسايي كنيد.
توصيه هاي هنگام زلزله
۱- هنگام وقوع زلزله آرامشتان را حفظ كنيد. ترس و وحشت سرعت عكس العمل‌تان را كمتر مي‌كند.
۲– در صورتي كه در يك ساختمان يك طبقه و نزديك در خروجي هستيد، تا آنجا كه ممكن است به سرعت ساختمان را ترك كنيد اما اگر هنگام وقوع زلزله در ساختمان بلند و چند طبقه هستيد سعي نكنيد كه با استفاده از پله‌ها يا آسانسور بيرون برويد.
۳- در محل هاي امن پناه بگيريد. از پنجره ها و كمدهاي بلند كه بدون مهار هستند و همچنين اشيايي كه ممكن است روي شما سقوط كنند و پرت شوند، دور شويد.
۴- اگر محل ايمن وجود ندارد و به كنار ديوار رفته و در حالي كه نشسته‌ايد سر خود را روي زانوهايتان خم نموده و با كف دست‌ها پشت سر خود را گرفته و يا بازوها از سرتان محافظت كنيد.
۵- اگر هنگام زلزله در خانه هستيد، زير ميز ناهارخوري يا ميز تحرير و يا تخت خواب پناه بگيريد و چنانچه در اثر زلزله حركت كردند پايه‌هاي آنها را با دستانتان محكم بگيريد.
۶- اگر هنگام وقوع زلزله در محل كار هستيد آرامش خود را حفظ كرده و از پنجره‌ها و كمدهايي كه در محل خود محكم نشده‌اند، دور شويد. از منابع تأمين الكتريسيته (پست‌هاي الكتريكي يا كابل‌هاي فشار قوي) كه احتمال حركت، تخريب يا سقوط دارند، دور شويد. از محل‌هايي كه امكان حريق وجود دارد، دور شويد. به سمت خروجي‌هاي اضطراري هجوم نبريد و از پله‌ها و آسانسور استفاده نكنيد. سريعاً در مكان‌هاي ايمن ساختمان از جمله چارچوب در و يا زير ميز، پناه بگيريد.
۷- اگر زمان وقوع زلزله در مدارس يا مراكز آموزشي هستيد، يادتان باش ممكن است افراد هنگام هجوم بردن به سمت درها براي خارج شدن از ساختمان به همديگر آسيب برسانند، بنابراين بهتر است به محل‌هاي امن برويد و تا پايان تكان هاي ناشي از زلزله در آن پناه بگيريد.
۸- از پنجره ها و درها دور شويد زير ميز پناه بگيريد و براي جلوگيري از حركت آن پايه‌هاي ميز را محكم با دست بگيريد.
۹- اگر هنگام وقوع زلزله در راه پله هستيد به سمت بالا يا پايين نرويد، بنشينيد و سروگردن خود را با دست‌هايتان بپوشانيد.
۱۰- اگر در حياط مدرسه هستيد از ساختمان، ديوار، سازه‌هاي بلند فولادي يا چوبي و از سبدهاي بسكتبال دور شويد. به سرعت از خيابان و كوچه ها ي باريك خارج شويد.
اگر در فضاي باز هستيد تا زماني كه لرزش‌ها متوقف شود همانجا بمانيد. بيشتر مصدوميت‌هاي ناشي از زلزله بواسطه ريزش ديوارها، و شكستن و خرد شدن شيشه و سقوط اجسام رخ مي‌دهد. اگر در فروشگاه، سينما و يا اماكن پر ازدحام هستيد به جاي هجوم بردن به سمت درهاي خروجي به محل هاي امن برويد و حالت هاي مناسب بدن (نشستن و گرفتن سر در ميان دست ها) را اتخاذ كنيد.
اقدامات لازم بعد از زلزله:
۱- با آرامش و هماهنگ ساختمان را ترك كنيد.
۲- شمارش كنيد كه چند نفر از اعضاي خانواده، محيط كار، بيماران يا بيمارستان و … خارج شده اند.
۳- داخل ساختمان هاي آسيب ديده غير ايمن نشويد.
۴- به مجروحان رسيدگي كنيد. سعي كنيد كه از خونريزي آنها پيشگيري كنيد. از جابجايي بي دليل آنها بپرهيزيد. در مجروحان بيهوش توجه كنيد كه جابجايي ناحيه گردن، مي‌تواند منجر به قطع نخاع بشود. البته شرح مراقبت‌هاي اوليه بعد از حادثه در اين مختصر نمي‌گنجد.
۵- هيچ منبع برقي را روشن نكنيد.
۶- از اصول اخلاقي پيروي كنيد و غريزي رفتار نكنيد.
۷- اگر زير آوار گرفتار شديد، اميد را از دست ندهيد. انگشتان دست و پا را تكان دهيد تا جريان خون آنها برقرار شود. از حركات غيرضروري پرهيز كنيد. دهان و بيني خود را با لباس و پارچه بپوشانيد. فرياد زدن بي‌دليل مي‌تواند منجر به تنفس حجم زيادي گرد و غبار شود. روي لوله‌هاي آب يا گاز ضربه بزنيد و فقط در صورت ضرورت براي كمك فرياد بزنيد.
۸- از تلفن مگر در موارد اضطراري استفاده نكنيد.
۹- براي كسب آخرين اطلاعات به تلويزيون يا راديو گوش دهيد.
۱۰- اگر در مناطق ساحلي، زندگي مي كنيد از ساحل دور شويد. (خطر سونامي)
۱۱- اگر دارو، گازوييل، سفيدكننده شيميايي و يا مايعات قابل اشتعال روي زمين ريخته شده است آن ها را تميز كنيد.
۱۲- اگر بوي گاز استشمام كرديد، شير اصلي گاز را ببنديد و فوراً محل را ترك كنيد.
۱۳- مجراي دودكش (هواكش) را از نظرآسيب ديدگي بازرسي كنيد؛ صدمات و آسيب هاي كوچك مي تواند باعث بروز يك آتش سوزي گردد.
۱۴- مراقب پس لرزه‌ها باشيد؛ پس لرزه هايي كه بعد از زلزله به وقوع مي پيوندد اغلب به شدت زلزله اصلي نيست اما باز هم مي تواند مقاومت ساختمان را كم كند. بيشتر پس لرزه ها در اولين ساعات پس از وقوع زلزله اصلي رخ مي دهند.
منبع : 1pezeshk.com
|
خبرنامه پیامکی 
